کم کاری تیروئید چیست؟
در کم کاری تیروئید، سطح ترشح هورمون های تنظیم کننده سوخت و ساز بدن و یا به عبارت دیگر میزان مصرف چربی ها، پروتئین ها و کربوهیدرات ها کاهش میابد. که شایعترین این علایم عبارتد از: کاهش ضربان قلب، خستگی، خواب الودگی مفرط، افت هوشیاری، اختلال حواس و کاهش حافظه، افزایش وزن بدن بدون افزایش مصرف غذا، یبوست، خشن شدن صدا، افتادگی پلک، پف آلوده شدن صورت، عدم تحمل سرما، اختلال شدید در عادت ماهیانه، سردرد، خشک و ضخیم شدن پوست.
پزشکان کم کاری تیروئید را با داروهایی که جایگزین هورمون های تیروئید است درمان می کنند.
رژیم غذایی فرد میتواند تاثیر چشمگیری بر علائم کم کاری تیروئید داشته باشند.برخی مواد غذایی می توانند شرایط را بهبود بخشند در حالی که برخی دیگر می توانند این بیماری را وخیم تر کنند یا با دارو تداخل داشته باشند.
در حالی که رژیم غذایی نمی تواند کم کاری تیروئید را درمان کند ، ۳ نقش اصلی در مدیریت این بیماری بازی میکند:
۱- غذاهایی که حاوی مواد مغذی خاصی هستند میتوانند به حفظ عملکرد مناسب تیروئید مانند ید، سلنیم، و روی کمک کنند.
۲- بعضی از غذا ها با عملکرد طبیعی تیروئید تداخل دارند. مانند: مواد حاوی گواتروژن ها، بنابراین محدود کردن این مواد میتواند علائم را بهبود بخشد.
۳-بعضی از غذا ها و مکمل ها میتوانند در چگونگی جذب داروهای تیروئید اختلال ایجاد کنند . بنابراین محدود کردن این مواد غذایی و مکمل ها میتواند کمک کننده باشد.
ایجاد تغییر در رژیم غذایی میتواند تاثیری در نحوه احساس یک شخص داشته باشد و به بهبود کیفیت زندگی آن ها کمک کند.
۱- بدن برای تولید هورمون های تیروئید به ید نیاز دارد.با این حال بدن نمیتواند ید تولید کند، بنابراین فرد باید از رژیم غذایی خود ید دریافت کند.
کمبود ید میتواند همچنین باعث بزرگ شدن تیروئید شود که به گواتر معروف است.غذاهای سرشار از ید: پنیر، شیر، بستنی، نمک ید دار، ماهی اب شور، جلبک دریایی، تخم مرغ کامل. برای حفظ ید نمک یدار آن را دور از نور نگه داری نمائید و ضمنا نمک ید دار را در پایان پخت اضافه کنید.
با این حال افراد بایستی از مقادیر بالای ید خود داری کنند زیرا ید اضافی میتواند کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید را بدتر کند.
نکته:مقدار نمک مصرفی خود را از نوع ید دار انتخاب کنید اما حواستان باشد که روزانه بین ۳-۵ گرم مصرف شود.
۲- سلنیوم یک ریز مغذی است که در تولید هورمون های تیروئید نقش دارد و فعالیت انتی اکسیدانی دارد.بافت تیروئید به طور طبیعی حاوی سلنیوم است. یک مقاله مروری در ژورنال بین المللی غدد درون ریز منتشر شده است نشان میدهد حفظ سطح سلنیوم در بدن به افراد کمک میکند تا از بیماری جلوگیری شود و سلامت کلی را ارتقا دهد.غذاهای سرشار از سلنیوم عبارتند از: مغزیجات به ویژه آجیل برزیلی ،ماهی تن، میگو، گوشت گاو، بوقلمون، جوجه، ژامبون، تخم مرغ، جو دوسر، نان گندم کامل.
۳- روی: یکی دیگر از مواد مغذی است که اثرات مفیدی بر هورمون تیروئید فردی دارد.یک مطالعه تحقیقاتی نشان داده است که مکمل روی چه تنهایی و چه در ترکیب با سلنیوم، میزان هورمون های تیروئید به نام T3 و T4 را به میزان قابل توجهی افزایش داده است.غذاهای سرشار از روی عبارتند از: صدف، گوشت گاو، خرچنگ، غلات غنی شده، گوشت خوک، جوجه، حبوبات، دانه کدو تنبل، ماست،تخم مرغ، جوانه گندم.
برخی غذا ها با وجود داشتن مواد مغذی میتوانند در سلامت تیروئید اختلال ایجاد کنند مانند گواتروژن ها
برخی از غذاها حاوی گواتروژن هایی هستند که به طور بلقوه میتوانند تولید هورمون تیروئید را کاهش دهند، غذاهایی که حاوی گواتروژن هستند به طور معمول بروکسل، بروکلی،گل کلم، کلم برگ ، سویا، ارزن،اسفناج، شلغم، روغن کلزا(کانولا)، بادام زمینی
با این حال این غذاها فواید سلامتی زیادی دارند که با پخته شدن اثرات گواتروژن آنها غیر فعال میشود و افراد میتوانند از انها استفاده کنند.
محققان دریافتند که سویا ممکن است در نحوه تولید هورمون تیروئید بدن اختلال ایجاد کند. غذاهایی که حاوی سویا هستند عبارتند از :شیرسویا، سس سویا، سویا آجیل، پنیرسویا، میسو* (خمیر سویا)، ادامامه*( سویای نارس پخته شده)
غذا های فراوری شده: افراد باید از غذاهای فراوری شده و چرب که کالری زیادی دارند و ارزش غذایی کمی دارند خودداری کنند. این نوع غذاها باعث افزایش وزن میشوند فست فود ها، هات داگ، دونات، کیک و کلوچه ها و … .
کم کاری تیروئید پیشرفته ممکن است ارتباط با یک اختلال خود ایمنی اساسی داشته باشد، بنابراین ممکن است افراد در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری های خود ایمنی از جمله بیماری سلیاک به علت مصرف گلوتن قرار گیرند. که منجر به التهاب مزمن و آسیب به روده کوچک شود.گلوتن پروتئین موجود در گندم،جو دوسر و چاودار است.افراد مبتلا به کم کاری تیرووئید مربوط به بیماری خود ایمنی می توانند سعی کنند گلوتن را از رژیم غذایی خود قطع کنند تا ببینند علائم آن ها بهبود یافته است یا خیر.
کم کاری تیروئید ممکن است با افزایش سطح کلسترول سرمی ، آترواسکلروز،بیماری قلبی عروقی و نارسایی بطن چپ همراه باشد. بنابراین بایستی از مصرف غذاهای چرب و روغن ها خودداری شود.در انتخاب روغن مصرفی دقت کافی را داشته باشید و در ضمن در صورت اضافه وزن با یک برنامه غذایی اصولی و درست به وزن ایده ال خود دست یابید.
۶- کافئین قادر است جذب داروهای تیروئید را کاهش دهد، همچنین در مطالعه ها نشان داده شده در افرادی که داروهای خودرا با قهوه میل می کنند سطح هورمون های تیروئیدی کنترل نشده است. بنابراین بایستی مصرف منابع کافئینی همانند: قهوه، چای، شکلات، نوشیدنی های کافئینی، نوشابه های گازدار و … را محدود کنند.
۷-الکل: الکل اثر سمی بر غده تیروئید دارد و مصرف آن هم می تواند سطح هورمون های تیروئیدی را تحت تاثیر قرار دهد و هم تولید این هورمون ها را با مشکل روبرو کند.
۸- نسبت به تامین مقادیر کافی ویتامین های C، A و E و ویتامین های گروه Bبه ویژه B3 ، B2 و B6 که برای تولید هورمون های تیروئید ضروری هستند، اطمینان حاصل کنید.
منابع ویتامین ث: مرکبات، فلفل دلمه ای، کیوی، توت فرنگی، آناناس ، هندوانه و …
مانبع ویتامین آ: جگر، زرده تخم مرغ، ماهی های روغنی، میوه ها و سبزیجات به رنگ نارنجی یا زرد مانند انبه، خربزه، هویج، کدو حلوایی، گلابی و…
منابع ویتامین ب: غلات سبوس دار، گوشت گاو، گوشت ماکیان و ماهی، جوانه گندم.
هاشیموتو نوعی کم کاری تیروئید پیشرفته است که بهتر است موارد ذکر شده که میتوانند کم کاری تیروئید را وخیم تر کنند حذف شوند.
*میسو: خمیر سویای ژاپنی است که شامل سویا، نمک و مخمر حاصل از برنج،گندم یا لوبیا است.
*ادامامه: به سویای نارس پخته شده در داخل غلاف گفته میشود که به عنوان پیش غذا صرف میشود.
تدوین: مریم ابوئی کارشناس تغذیه کلینیک بهکام