در سالمندی به دلیل تغییر نیازهای تغذیه ای که متاثر از مصرف داروها، بیماری ها و پدیده های متابولیسمی دوران سالمندی است، توجه به تغذیه بدن حائز اهمیت است. در این سنین اضافه وزن و چاقی، فشارخون بالا، چربی خون بالا، دیابت، آب مروارید و مشکلات استخوانی از معضلات شایع است که عمده ترین راه کنترل آن ها تغذیه مناسب و پیروی از یک الگوی تغذیه ای مناسب می باشد.
توصیه های تغذیه ای سالمندی:
در سالمندی، نیاز به انرژی به دلیل کاهش متابولیسم پایه و کاهش فعالیت فیزیکی بدن کم می شود. لذا فرد سالمند باید روزانه غذای کمتری برای ثابت نگه داشتن وزن بدن مصرف کند. برای رسیدن به این هدف، لازم است فرد غذای کم حجم و غنی از مواد مغذی شامل ویتامین ها، مواد معدنی و پروتئین مصرف کند و غذاهای پرچرب و شیرین را کاهش دهد.
در دوران سالمندی، به دلیل کاهش توده عضلانی و کاهش ذخایر پروتئین بدن، نیاز به پروتئین افزایش می یابد. فرد سالمند باید پروتئین مورد نیاز خود را از منابع غذایی با کیفیت بالا مانند گوشت های کم چرب، مرغ، ماهی، سفیده تخم مرغ و فرآورده های لبنی کم چرب تامین کند. همچنین با مصرف توام غلات و حبوبات نیز می توانند نیاز پروتئینی خود را برآورده سازند.
نیاز به کربوهیدرات در سالمندی همانند سایر دوران های زندگی ۶۰-۵۰درصد کل کالری دریافتی بوده که بهتر است از کربوهیدرات های پیچیده مانند نان سبوس دار، غلات کامل، برنج، ماکارونی، و میوه ها تامین شود و در مصرف کربوهیدرات های ساده به دلیل بروز افزایش قند خون و دیابت نوع دو در سالمندی دقت لازم انجام شود.
رژیم غذایی سالمندان باید غنی از ویتامین ها باشد. در این سنین نیاز به ویتامین های گروه D,C,B به دلیل کاهش جذب و افزایش سوخت و ساز و کاهش تولید در بدن (ویتامین D) افزایش می یابد. لذا فرد سالمند برای جلوگیری از ابتلا به کمبود این ویتامین ها باید انواع گوشت ها، شیر و فرآورده های لبنی، تخم مرغ، حبوبات، غلات کامل، جوانه گندم، سبزیجات برگ سبز و میوه ها را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجاند.
در این دوران توجه به دریافت کافی مواد معدنی به ویژه کلسیم، آهن، روی و منیزیم ضروری است. در دوران سالمندی به دلیلی کاهش جذب مواد معدنی در بدن، کمبود این مواد مشاهده می شود. لذا توصیه می شود در این سنین بر مصرف مواد غذایی غنی از مواد معدنی مانند گوشت ها، فرآورده های لبنی، سبزی ها، میوه ها، غلات کامل و جوانه زده و حبوبات تاکید شود.
با توجه به مشکل یبوست در اکثر سالمندان، مصرف کافی مایعات (۸-۱۰ لیوان در روز) و مواد غذایی پر فیبر نظیر نان کامل و سبوس دار و میوه هایی مانند گلابی، زردآلو و سبزی ها و مصرف روغن زیتون اهیمت دارد.
اهمیت نوشیدن مایعات فراوان در سالمندان علاوه بر پیشگیری از یبوست، ممانعت از بروزکم آبی در آن ها می باشد.کم آبی معمولا در سالمندان بیشتر اتفاق می افتد و ممکن است منجر به عوارض خطرناکی مانند گیجی و آشفتگی در آن ها شود به خاطر داشته باشید که کافئین (در چای و قهوه و کاکائو) موجب هدر رفتن بیشتر آب بدن می شود.
سالمندان از مصرف کله پاچه، مغز، دل و قلوه که حاوی مقدار بالای کلسترول هستند، تا حد امکان خودداری کنند.
از مصرف غذاهای آماده پرچرب و شور مانند سوسیس و کالباس و … پرهیز کنند.
قبل از مصرف مرغ، چربی ها و پوست آن را جدا کنند و از مصرف زیاد شیرینی های خامه دار و سس های چرب خودداری نمایند.
توصیه می شود سالمندان حداقل دوبار در هفته ماهی بخورند و مصرف گوشت قرمز را محدود کنند.
مصرف غذاهای سرخ کرده را کم کرده و از غذاهای آب پز، بخارپز، کباب شده یا تنوری استفاده کنند.
در سالاد به جای سس مایونز از کمی روغن زیتون یا آبلیمو و یا سرکه و یا لیموترش و نارنج استفاده کنند.
منبع: اهمیت تغذیه در دوره سالمندی/نویسندگان: سیدعلی محمد یکتامرام، یحیی سخنگوئی
گردآوری: شیما دهقان دهنوی-کارشناس تغذیه کلینیک بهکام