سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع ترین اختلالات غدد درون ریز در زنان و شایعترین علت نازایی ناشی از عدم تخمک گذاری می باشد.
وقتی زنی از سندرم تخمدان پلی کیستیک رنج میبرد تعادل بین هورمون زنانه،استروژن، پروژسترون بهم می خورد این اختلال باعث خونریزی غیر عادی و سنگین (به صورت لخته) میشود.
علائم pcos:
۱) ناباروری و مشکل بارداری ۲) الیگومنوره، امنوره، منراژی (از دست دادن خون زیاد در طول قاعدگی) ۳)قاعدگی های نامنظم (به معنای داشتن چرخه قاعدگی است که در فواصل طولانی تر از ۳۵ روز یا کمتر از ۸ بار در سال اتفاق می افتد.) ۴) هیر سوتیسم(پرمویی) ۵) طاسی مدل مردانه یا نازک شدن مو ۶) آکنه ، پوست چرب ۷) چاقی شکمی ۸) کاهش میل جنسی ۹) اضطراب ۱۰) خواب آلودگی ۱۱) افزایش میل به شیرینی ۱۲)وجود ۱۲ کیست یا بیشتر تخمدان در بررسی سونوگرافی ۱۳) افزایش پگمانتاسیون در پوست ناحیه گردن،ران و بازو ها
اگر چه دانشمندان علت وقوع سندرم تخمدان پلی کیستیک را نمی دانند ولی عوامل زیر میتواند در این میان نقش داشته باشند:
۱) سطح انسولین بالا ۲) درجه های پایین التهاب ۳) وراثت ۴) رشد غیر نرمال جنین
عوارض pcos:
از جمله عوارض آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱)ناباروری و عدم تخمک گذاری مزمن: زنان مبتلا به pcos به طور کامل ناباور نیستند بلکه به سبب غیر قابل پیش بینی بودن و دفعات کمتر تخمک گذاری باروری کمتری دارند.
۲) کانسر های تناسلی
۳)دیابت نوع ۲
۴)بیماری های قلبی و عروقی
اکثر افراد مبتلا به pcos چاق اند و چربی شکمی، سطح انسولین ،تری گلیسرید و اندروژن بالایی دارند و سطح HDL انها پایین است.
رژیم غذایی در این افراد نقش اساسی در کنترل بیماری فرد از طریق اثر در کاهش وزن و تنظیم سطح انسولین دارد.
اولین خط درمان موثر، اصلاح شیوه زندگی است که شامل کاهش وزن و ورزش است.چه افرادی که دارو مصرف میکنند و چه دارو مصرف نمیکنند، به اصلاح سبک زندگی توصیه میشوند.
هدف اولیه ی درمان افزایش حساسیت به انسولین است چون سطح بالای انسولین خون تخمدان ها را برای ساخت اندروژن ها مثل تستوسترون تحریک میکند.
طبق تحقیقات انجام شده یک رژیم با Glysemic Index (شاخص گلایسمی) پایین میتواند در کنترل بیماری اثر بخش باشد.
برای کنترل Pcos اقدامات زیر را انجام دهید:
۱- برای کاهش وزن خود به روش درست و اصولی(تغذیه درست،ورزش مناسب) اقدام نمائید.
۲-از مواد غذایی طبیعی و سبوس دار مثل نان و غلات کامل و… استفاده نمائید.
۳- روزانه بین نیم الی یک ساعت ورزش سبک تا متوسط داشته باشید.
۴- از ۶ گروه غذایی به اندازه کافی در برنامه ی غذایی گنجانده شود.این ۶ گروه عبارتند از:
گروه نان و غلات:
بهتر است از غلات سبوس دار استفاده شود .غلات سبوس دار دارای فیبربالایی میباشند و شاخص گلایسمی پایین تری نسبت به غلات تصفیه شده(بدون سبوس )دارند.
گروه سبزیجات:
گروه سبزیجات شامل: سبزیجات سالادی، خورشتی و سبزی خوردن است که سبزیجات رنگی منبع غنی از انتی اکسیدان ها هستند و باید در رژیم غذایی افراد مبتلا به Pcos گنجانده شود. تحقیقات نشان داده است که این بیماران به نسبت بیشتری استرس اکسیداتیو دارند.
در این حالت نیاز به آنتی اکسیدان بیشتری برای مقابله با این استرس اکسیداتیو وجود دارد. بنابراین مصرف سبزیجات، همراه با همه ی وعده های غذایی به صورت خام توصیه میشود اما پخته شده ی آن نیز مانعی ندارد.
گروه میوه جات:
میوه ها سرشار از فیبر،ویتامین ها و مینرال های مورد نیاز بدن هستند که در این مورد بهتر است از میوه هایی با شاخص گلایسمی پایین مانند: آلبالو، گیلاس، هلو، گریفوروت، سیب، گلابی، زردآلو، کیوی استفاده شود. میوه ها را به صورت کامل (با پوست) مصرف کنید.
گروه گوشت: مصرف گوشت قرمز خود را کاهش دهید و بیشتر ازمنابع غذایی دریایی مانند ماهی و مرغ وگوشت پرندگان مانند بوقلمون،بلدرچین،کبک و … مصرف کنید.
گروه چربی ها:
از مصرف چربی های اشباع، روغن های هیدروژنه و چربی های ترانس بایستی خودداری شود.
چربی های اشباع باعث افزایش استروژن،کاهش جذب برخی مواد غذایی و افزایش وزن میشوند. به این بیماران توصیه میشود مصرف روغن و غذاهای چرب خود را کاهش دهند و و روغن مصرفیشان را به روغن کلزا،کانولا، زیتون و کنجد تغیر دهند. بهتر است روزانه بین ۱۵-۲۰ عدد از مغزیجات استفاده گردد.
گروه لبنیات:
مصرف لبنیات در این گروه به دلیل تاثیر لبنیات در افزایش ترشح تستوسترون بایستی تا حدی محدود شود .زیرا این بیماران دارای میزان بالایی از تستوسترون هستند.توصیه میشود از لبنیات کم چرب یا بدون چربی و پرو بیوتیک استفاده شود.
می توانید با نظر پزشکتان از مکمل های ویتامین ای و دی و … هم که در بهبود علائم pcos نقش دارند استفاده کنید.
مطالعات نشان داده است که حتی کاهش ۵ تا ۱۰% در بیمارانی که اضافه وزن قابل تو جهی دارند، در بهبود علائمی از جمله ایجاد تخمک گذاری فعال، افزایش قدرت باروری تاثیر بسزایی دارد.
تدوین: مریم ابوئی کارشناس تغذیه کلینیک بهکام